Solunum Organları Nelerdir? Görevleri Nelerdir?

Solunum Organları Nelerdir? Görevleri Nelerdir?

Solunum Organları nelerdir?

Solunum Organları İnsanın solunum organı akciğerdir. Akciğer ve akciğere hava taşıyan birbiriyle bağlantılı borular insanın solunum sistemini oluşturur. Burunla başlayan ve akciğer alveolleriyle sonlanan bu sistem aşağıdaki organlardan oluşur.

1. Burun
2. Yutak ve gırtlak
3. Nefes borusu (trake)
4. Bronşlar
5. Akciğerler
6. Diyafram ve göğüs kasları

1). Burun

Beş temel duyu organından biri olan burun koku almanın yanı sıra solunum sisteminin başlangıç organı olarak da görev yapar. Solunum sistemi burun delikleriyle atmosfere açılır. Burun deliklerinin boşlukları girintili ve çıkıntılı olup bu yolla yüzeyini büyütmüştür. Kanalların boşluklarını astarlayan ve kıllarla kaplı olan iç yüzeyi mukusla kaplıdır. Atmosfer havası çoğunlukla kuru ve soğuktur. Ayrıca çeşitli toz parçacıkları ve mikrop içerir.

Burun,

• Havayı ısıtır.
• Havayı nemlendirir.
• Havadaki tozlan ve mikropları tutarak süzgeç görevi yapar. Zaten kılların ve mukusun görevi de budur. Mukus aynı zamanda burun içinin nemli kalmasını sağlar.
• Soluk alıp verme ağız yoluyla da yapılabilir. Fakat bu sağlıklı değildir. Çünkü hava ısıtılmadan, nemlendirilmeden ve taşıdığı yabancı partiküllerden arındırılmadan soluk borusuna verilmiş olur.

2). Yutak ve Gırtlak

Ağız ve burun boşluğunun birleştiği yere yutak denir. Yutakta küçük dil ve bademcikler bulunur. Burun ve ağız yutağın üst tarafındaki boşluğa, soluk ve yemek boruları ise yutağın alt tarafındaki boşluğa açılır. Yutak küçük dil (epiglottis) yardımıyla solunan havayı soluk borusuna, lokmayı da yemek borusuna yönlendirir. Küçük dil lokma yutulurken soluk borusunun girişini, nefes alınırken yemek borusunun girişini kapatarak bu yönlendirmeyi yapar.

Gırtlak boynun ön tarafında bulunan ve yutağı soluk borusuna birleştiren tüptür. İçindeki ses telleri yardımıyla ses çıkarılmasını sağlar. Ses, nefes verme sırasında, havanın ses tellerini titreştirmesiyle çıkarılır. Ses tellerinin yapısındaki kasların gerginlik derecesi sesin değişik tonlarda olmasını sağlar. Gırtlak besinlerin yutulması dışındaki bütün zamanlarda açıktır.

3). Soluk Borusu

Soluk borusunun üst kısmı gırtlağı oluşturur. Alt ucu ise iki kola ayrılarak sağ ve sol bronşları meydana getirir.

Soluk borusu,

Yetişkin bir insanda 10-12 cm uzunluğunda, 2 cm çapında tüp şeklinde bir borudur.

Yapısında “C” harfi şeklinde üst üste dizilmiş kıkırdak halkalar bulunur. Kıkırdak halkalar soluk borusuna belli bir esneklik kazandırır. En önemlisi soluk borusunun devamlı açık kalmasını sağlar.

İç yüzeyi tek katlı silindirik epitelle döşelidir. Epitel hücreleri titrek tüy (sil) taşır. Epitel dokuda mukus salgılayan goblet hücreleri bulunur. Mukus soluk borusunun nemli kalmasını sağlar. Ayrıca havadaki küçük tozlan da tutar. Titrek tüyler tutulan tozlar’ geri süpürme hareketleriyle dışarı atar

4). Branşlar

Soluk borusunun alt ucundaki iki kolun her birine bronş denir. Bronşlardan biri sol akciğere diğeri sağ akciğer girer. Her bronş akciğere girdikten sonra, akciğere ağ gibi yayılan çok sayıda kola ayrılır. Bu kolların her birine bronşçuk denir. Bronşlar soluk borusundaki havayı akciğere iletir. Bronşçuklar ise havanın akciğerde yayılmasını sağlar. Bronşçuklar alveol adı verilen hava keseleriyle sonlanır.

5). Akciğerler

• Soluk alıp vermeyi sağlayan organdır.
• Pembe renklidir.
• Göğüs boşluğuna yerleşmiştir.
• Sağ ve sol akciğer olmak üzere ikiye ayrılır. Sağ akciğer üç loplu, sol akciğer iki lopludur. İki akciğer arasında kalp bulunur. Kalp sol akciğere biraz daha yakın olduğundan, sol akciğer biraz küçüktür.
• Etrafı iki katlı plevra zarıyla sarılıdır. Kan damarı, sinir ve bronşların akciğere girdiği yerde plevra zarı bulunmaz. Plevra zarının arasındaki boşluklarda bir miktar lenf sıvısı ve hava bulunur. Akciğerin daha kolay çalışmasını sağlayan bu sıvının iltihaplanmasıyla zatülcenp hastalığı oluşur.
• Yapısı süngere benzer, hacmini büyütüp küçültebilir.
• Kan ile gaz değişimini alveoller yapar. Alveoller tek sıralı yassı epitelden oluşmuştur ve yoğun bir kılcal damar ağıyla donatılmıştır. Alveollerden dolayı akciğerler yüzeyini oldukça büyütmüş ve 55-90 m2 arasında değişebilen boyutlara ulaşmıştır. Bu yüzey insan derisinin toplam yüzeyinden kat kat daha fazladır.

6). Diyafram ve Göğüs Kasları

Solunum sisteminin bu iki elemanı göğüs boşluğunun genişleyip daralmasını sağlar.

Diyafram : Göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayırır. Yapısında çok sayıda kas bulunur. Kasları çizgilidir. Kasılıp gevşemesi hızlı ve istem dışıdır. Normal durumda (kasları gevşemiş) kubbe biçimindedir. Kasları kasıldığı zaman düz bir şekil alır.

Göğüs Kasları : Kaburgaların açılıp kapanmasını sağlayan kaslardır. Burada amaç, göğüs boşluğunu büyütüp soluk almayı veya göğüs boşluğunu küçültüp soluk vermeyi sağlamaktır.