Vaskülit Nedir, Vaskülit Belirtileri Nelerdir?

Vaskülit Nedir, Vaskülit  Belirtileri Nelerdir?

🧬 Vaskülit Nedir?

---

Vaskülit, kan damarlarında iltihaplanma (inflamasyon) oluşmasıyla ortaya çıkan ciddi bir hastalıktır. Tıpta "damar iltihabı" olarak da bilinen vaskülit, damar duvarlarında bozulmalara, daralmalara ve tıkanmalara neden olabilir. Bu durum, kan dolaşımını yavaşlatarak veya tamamen durdurarak; kalp, böbrek, sinir sistemi, akciğer, bacak ve kol gibi organ ve dokuların yeterli şekilde beslenmesini engelleyebilir.

Hangi damar türü etkilenmişse, hastalığın belirtileri de buna bağlı olarak değişiklik gösterir. Vaskülit, bazı türlerinde hayatı tehdit edebilecek kadar ciddi olabilir ancak nadir görülen bir hastalık grubudur.

---

🧪 Vaskülit Vücuda Nasıl Zarar Verir?

---

İltihaplanma, vücudun kendini koruma ve onarma sürecinin bir parçasıdır. Ancak vaskülit durumunda bu süreç zarar verici hâle gelebilir. Damarlarda oluşan bu iltihap, vücudun bağışıklık sistemi tarafından kontrol edilmeye çalışılırken:

• Tıkanmalar

• Yırtılmalar

• Doku ölümü

gibi durumlar gelişebilir. Özellikle kalp ve beyin gibi yaşamsal organları besleyen damarlar etkilendiğinde, hayati risk taşıyan sonuçlar doğabilir.

---

🔬 Vaskülit Türleri Nelerdir?

---

Vaskülitler, bağımsız (primer) ya da başka bir hastalığa bağlı (sekonder) olarak gelişebilir. Sistemik vaskülitlerde, vücut genelinde yaygın belirtiler görülür:

• Ateş, halsizlik, kırgınlık, kilo kaybı

• Öksürük ve nefes darlığı

• Elde/ayakta hissizlik

• Hipertansiyon, ödem

• Göz kızarıklığı

• Ciltte morluklar

🧫 Vaskülitler damar boyutlarına göre 3 gruba ayrılır:

🩸 Küçük damar vaskülitleri:

• Mikroskobik Poliarteritis Nodoza (PAN)

• Henoch-Schönlein purpurası

• Granülomatozis (Wegener)

• Churg-Strauss Sendromu

• Esansiyel Kriyoglobulinemi

🩻 Orta damar vaskülitleri:

• Klasik Poliarteritis Nodoza (PAN)

• Kawasaki Hastalığı

• Buerger Hastalığı

🫀 Büyük damar vaskülitleri:

• Takayasu Arteriti

• Dev Hücreli Arterit (Temporal Arterit)

• Behçet Hastalığı

---

🧩 Vaskülit Neden Olur?

---

Vaskülitin birçok türünde kesin neden henüz net olarak bilinmemektedir. Ancak bazı risk faktörleri belirlenmiştir:

• Otoimmün hastalıklar (örneğin: Lupus, Romatoid Artrit)

• Hepatit B ve C enfeksiyonları

• Genetik yatkınlık

• Sigara ve çevresel toksinler

• Bağışıklık sistemi bozuklukları

Bu faktörler, immün sistemin damar dokularını hedef alarak iltihap oluşturmasına neden olabilir.

---

🧪 Vaskülit Tanısı Nasıl Konur?

---

Vaskülit tanısı, hastanın şikayetleri, fiziksel muayene bulguları ve çeşitli test sonuçları ile konur. Gerekli durumlarda;

• Kan testleri

• Biyopsi

• Anjiyografi

• EMG (Elektromiyografi)

• Görüntüleme yöntemleri (MR, BT)

kullanılabilir. Tanı ve tedavide başta romatologlar, gerekirse nefrolog, nörolog, göğüs hastalıkları, göz, dermatoloji ve KBB uzmanları da sürece dahil olabilir.

---

💊 Vaskülit Tedavisi Nasıl Yapılır?

---

Tedavi, hastalığın türüne ve kişisel duruma göre kişiselleştirilir. Genellikle:

• Kortikosteroidler (kortizon)

• Bağışıklık baskılayıcı ilaçlar

• İmmün sistem düzenleyiciler

kullanılır. Bu ilaçlar uzun süreli kullanılabildiğinden, yan etkiler konusunda dikkatli olunmalıdır. Örneğin:

• Kortizona bağlı osteoporoz riski için D vitamini ve kalsiyum takviyesi

• Kan pıhtılaşmasını engelleyici ve tansiyon düzenleyici ilaçlar

ayrıca zatürre ve grip aşıları da önerilebilir (doktor onayıyla).

---

🩺 Cerrahi Tedavi Gerekli Midir?

---

Cerrahi, vaskülit tedavisinde nadir uygulanan ancak bazı durumlarda kaçınılmaz olan bir seçenektir. Damar hasarı çok ileri düzeydeyse veya organ nakli gerekiyorsa cerrahiye başvurulabilir.

---

🌱 Vaskülit Hastalarına Öneriler

---

• Psikolojik destek alınması (gerekirse bir psikologdan)

• Düzenli egzersiz

• Dengeli beslenme

• Tansiyon ve kan şekeri takibi

• Tedavilerin aksatılmaması

• Bağışıklık sistemini destekleyecek hijyen ve sosyal mesafe kuralları

Hayat kalitesini yükseltecek bu önlemlerle vaskülit hastalığı ile daha dengeli bir yaşam mümkün olabilir.

---

⚠️ Sağlık Uyarısı

---

Vaskülit, ihmal edilmemesi gereken ve erken tanı ile yönetilebilecek bir hastalıktır. Bu nedenle yukarıda belirtilen belirtiler sizde de varsa, mutlaka uzman bir doktora başvurmanız önerilir. Kendi başınıza tanı koymaktan veya tedavi denemelerinden kaçınmalısınız.

---

📌 Bu içerik yapay zeka ile güçlendirilmiştir.