Bağırsak İltihabı Belirtileri Nelerdir? Bağırsak İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?

Bağırsak İltihabı Belirtileri Nelerdir? Bağırsak İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?

Bağırsak iltihaplanması ya da kısaca IBD (Inflammatory bowel disease), bağırsakların ya da bağırsak sisteminin tamamının veya bir kısmının iltihaplanması sonucu meydana gelen bir hastalıktır. Tedavisi mümkün bir hastalık olan bağırsak iltihaplanması, bazı durumlarda hayati tehlike oluşturabilmektedir.

Bağırsak iltihaplanmasının bir diğer şekli ise, ülseraktif kolittir. Fakat bu hastalıkta bağırsak iltihabı uzun soluklu ve kalıcıdır. Ayrıca, ülseraktif kolit, kolonda (kalın bağırsaklarda) ve rektumda (anüs) yaralar oluşmasına sebep olmaktadır. Bağırsak iltihabı hastalığının karıştırıldığı bir diğer hastalık ise, Crohn hastalığıdır. Crohn hastalığı, hem ince hem de kalın bağırsakları etkisi altına alırken, bağırsak iltihabı, tüm bağırsak sistemini etkilemektedir.

Bağırsak İltihabı Oluşum Nedenleri

Bağırsak iltihaplanmasının esas oluşma nedeni tam olarak bilinmemektedir. Fakat beslenme şekli ve stres doktorlar tarafından şüpheli faktörler olarak tespit edilmiştir.

Bağırsak iltihaplanmasının oluşmasına sebep olan bir diğer şüpheli ise, bağışıklık sistemindeki fonksiyon bozukluğudur. Bağışıklık sistemi, vücuda giriş yapmış olan virüs ya da bakteriler karşı savunma yaparken, bağırsak hücrelerine de anormal şekilde saldırmaya başlar. Böylece, bağırsaklarda iltihaplanma başlayabilir. Bunun yanı sıra, bazı genetik yatkınlıklar da bağırsak iltihabı oluşmasına neden olabilmektedir.

Bağırsak İltihabı Belirtileri

Bağırsak iltihabı, oluştuğu bağırsak bölümüne ve iltihaplanmanın şiddetine bağlı olarak, farklı belirtiler gösterebilmektedir. Ayrıca, bağırsak iltihabının belirtileri hafif geçebildiği gibi, şiddetli şekilde de seyredebilmektedir.

Diğer bağırsak hastalıklarından olan, Crohn hastalığı ve ülseraktif kolit hastalığı ile benzer semptomlar gösteren bağırsak iltihabının belirtileri şu şekildedir;

1.İshal

İshal, bağırsak iltihaplanması hastalığında yaygın olarak gözlenen bir sorundur. İshal, bazen hafif şekilde bazen de şiddetli şekilde meydana gelebilmektedir.

2.Ateş ve Bitkinlik

Bağırsak iltihabı hastalığı yaşayan birçok kişide, düşük dereceli ateşlenme görülmektedir. İltihaplanmadan dolayı kaynaklanan ateşlenmenin yanı sıra, halsizlik, bitkinlik ve enerjide düşüş yaşanabilmektedir.

3.Karın Ağrısı ve Kramplar

Bağırsak sisteminde meydana gelen iltihaplanma, bağırsak hareketlerinin normal seyrini değiştirmektedir. Değişen bağırsak hareketleri ise karın bölgesinde ağrı ve krampların oluşmasına neden olmaktadır. Bazen bu karın ağrılarının yanında hastada, mide bulantısı ve kusma durumu da yaşanabilmektedir.

4.Dışkıda Kan

Bağırsak sisteminde meydana gelen iltihaplanma nedeniyle, dışkıda parlak kırmızı renkli kan gözlenebildiği gibi dışkının renginde koyulaşma da yaşanabilir. Bunun dışında, bağırsak iltihabı hastalığı yaşayan bazı kişilerde herhangi bir kanama durumu da gözlenmeyebilir ya da kan dışkı içinde gizlenmiş olabilir.

5.İştah Kaybı

Karın ağrıları ve kramplarının yaşanmasına sebep olan bağırsaklardaki iltihaplanma nedeni ile hastanın iştahı da olumsuz etkilenir. Bundan dolayı bağırsak iltihabında iştahsızlık ya da iştahta azalma yaşanabilmektedir.

6.İstenmeyen Kilo Kaybı

Bağırsak iltihaplanması sonucu, bağırsaklar besin emilimini uygun şekilde yapamazlar. Bundan dolayı hastada yeme bozuklukları ve buna bağlı olarak da istem dışı olarak yaşanan kilo kayıpları gerçekleşmektedir.

Bağırsak iltihabı Risk Faktörleri

Bazı özel koşullar ve çevresel faktörler bağırsak iltihabı oluşması riskini artrımaktadır. Bağırsak iltihabı oluşması riskini artıran faktörler şu şekildedir;

Yaş: Bağırsak iltihabı tanısı konulan birçok hasta 30 yaşından daha gençtir. Fakat bazı kişilerde bu hastalık 50’li ya da 60’lı yaşlarda ortaya çıkabilmektedir.

Irk ya da etnik köken: Bağırsak iltihabı oluşması riski beyaz ırkta özellikle kuzey kökenli ırklarda daha yüksek olmasına rağmen, Aşkenaz Yahudi etnik kökenine bağlı olan kişilerde bu hastalığın yaşanması riski çok daha yüksektir.

Aile hastalık geçmişi: Eğer ailede ya da ailenin daha önceden yaşamış fertlerinde bu hastalık yaşanmış ise, ailenin diğer fertlerinde de yaşanması riski yüksektir.

Sigara kullanıyor olmak: Sağlık açısından oldukça zararlı olan sigara, yalnızca bağırsaklara zarar vermek ile kalmaz tüm sağlığı olumsuz etkiler. Özellikle, bir bağırsak iltihabı türü olan ülseraktif kolit riskini artıran sigaradan uzak durmak, bu hastalık riskini azaltacaktır.

İzotretinoin kullanımı: Yapılan araştırmalar, akne ve kistik akne yaralarını tedavi etmeye yardımcı olan izotretinoin bazlı ilaçların bağırsak iltihabı oluşması riskini artırdığını desteklemiştir. Fakat, bağırsak iltihabı ile izotretinoin arasındaki bağlantı tam olarak açıklanamıştır.

Steroid olmayan anti iltihap ilaçlar: İbuprofen (Advil, Motrin IB vb), naproxen sodyum (Aleve, Anaprox) ve diklofenak sodyum (Voltaren, Solaraze) gibi bazı ilaçlar, bağırsak iltihabı oluşması riskini artırmaktadır ya da zaten bu hastalık tanısı konulmuş kişilerde hastalık seyrinin kötüleşmesine sebep olmaktadır.

Çevresel faktörler: Endüstriyel ya da büyük bir şehirde yaşıyor olmak, bağırsak iltihabı riskini artırmaktadır. Bunun yanı sıra, yüksek yağ oranı içeren ya da işlenmiş gıdalar tüketmek ile kuzey iklimlerindeki ülkelerde yaşıyor olmak da, bağırsak iltihabı riskini artırmaktadır.

Bağırsak iltihabı Komplikasyonlar

Bağırsak iltihabı bir ya da birden fazla komplikasyon yaşanmasına sebep olabilir. Bağırsak iltihabının sebep olabileceği bu komplikasyonlar şu şekildedir;

Bağırsaklarda iltihaplanmaya bağlı olarak yaralar oluşması (özellikle bağırsak duvarlarında fistula-çıban oluşması),
Bağırsak tıkanıklığı,
Bağırsaklarda, genital bölgede, anüste ve ağızda yaralar ve ülser oluşması,
Anal bölgede ya da bağırsak duvarlarında çıbanlar çıkması,
Yeme bozukluğuna bağlı olarak gelişen, anemi, demir eksikliği ve B12 vitamini eksikliği yaşanması,
Kolon kanseri,
Diğer bazı sağlık sorunları (gözlerde, ciltte ya da eklemlerde iltihaplanma, kemik erimesi, karaciğer ya da safra kanalında iltihaplanma, çocuklarda cinsel gelişimde ya da büyümede gecikmeler yaşanması).

Bağırsak iltihabı Tanı ve Testler

Doktor, hastanın şikayetlerini dinleyerek bağırsak iltihabının, diğer bazı bağırsak hastalıklarından ayrılan özelliklerini tespit etmeye çalışır. Daha sonraki aşamada ise bazı testler ve analizler yapılmasını talep eder. Bu süreçte doktorların hastalardan yaptırmasını istediği test ve analizler şöyledir;

Kan tahlili: Doktor, herhangi bir iltihaplanma durumu olup olmadığını ya da eğer iltihap olduğu biliniyorsa bu duruma sebep olan virüs ve bakterilerin tespit edilmesi amacı ile kan tahlilini uygun görebilir. Bunun yanı sıra, hastanı kırmızı kan hücreleri miktarı tespit edilerek anemi gelişip gelişmediği saptanmaya çalışılır.

Gaita testi: Kanlı dışkı oluşmasına sebep olan bağırsak iltihabında bazen dışkıdaki kan gizlenmiş olabilir. Bu nedenle gaita testi yapılarak, dışkıda kan olup olmadığı kontrol edilir.

Kolonoskopi: İnce, esnek ve ışıklı bir çubuk kamera yardımı ile kolon içine girilerek görüntü alınan bu yöntemi doktorlar uygulamaktadır. Doktor bu uygulama sırasında, bağırsak dokusundan bir parça örnek de alabilmektedir (biyopsi). Daha sonra bu örnek laboratuvara incelenmek üzere gönderilmektedir.

Esnek sigmoidoskopi: Doktorun uyguladığı bu yöntemde, ince, esnek ve ışıklı bir tüp, kolonun bitim noktasından (anüsten) içeri itilerek kontrol yapılmaktadır.

Üst endoskopi: Bu işlem sırasında doktor, ince, esnek ve ışıklı bir tüpü, ağız yoluyla hastaya uygulayarak, yemek borusundan mideye ve ince bağırsakların başlangıç bölümlerine ulaşır. Bu yöntem ile, teşhis konulmaya çalışılır.

Kapsül endoskopi: Bu yöntemde ise hastaya küçük hap şeklinde olan ve içinde kamera olan bir kapsül yutturulur. Aynı zamanda da hastanın karnına bilgisayarlı sistem içeren bir düzenek kurulur. Yutulan kapsülün çektiği görüntüler bu bilgisayarlı sistemin ekranına belli şekiller yaparak aktarılır. Bu görüntüler yardımı ile doktor tanı koymaya çalışır. Daha sonradan ise, hastanın yutmuş olduğu kapsül kamera dışkı ile vücuttan atılır.

Çift balon endoskopi: İnce bağırsaklara ulaşmanın mümkün olmadığı diğer yöntemlerin yerine bu yöntem kullanılarak, ince bağırsaklar kontrol edilir.

Röntgen cihazı: Eğer hastanın semptomları çok şiddetli ise doktor röntgen çektirerek, hastanın karın bölgesini kontrol eder.

Bilgisayarlı tomografi taraması (BT): Bu yöntem ile röntgen cihazından çok daha ayrıntılı bir şekilde görüntü alınmaktadır. Böylece doktor, bağırsakları daha detaylı şekilde incelemiş olur.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Özellikle pelvis bölgesinin incelendiği bu cihaz yardımı ile doktor, bağırsaklardaki yara ve çıban oluşumlarını tespit etmektedir.

İnce bağırsak görüntüleme: İnce bağırsak görüntüleme için ilk önce hastaya baryumlu bir sıvı içirilir ve daha sonra hasta röntgen cihazına gönderilir. Böylece kolonoskopinin ulaşamadığı ince bağırsaklara ulaşılmış olunur.

Bağırsak iltihabının Tedavi ve İlaçları

Bağırsak iltihabının tedavisinde amaç, iltihaplanmayı azaltmak ve semptom ile şikayetleri tetikleyen etkenleri azaltmaktır.
Bağırsak iltihabı tedavisi genellikle ilaç ve ameliyat ile birlikte yapılmaktadır. Bu durumda bağırsak iltihabı tedavisinde kullanılan ilaçlar şöyledir;

• Anti-iltihap ilaçlar,
• Bağışıklık sistemini destekleyen ilaçlar,
• Antibiyotikler,
• İshal kesici anti ishal ilaçlar,
• Ağrı kesiciler,
• Demir takviyeleri,
• B12 vitamin iğnesi,
• Kalsiyum ve D vitamini takviyesi,
• Özel diyet yani ağız yolu ile ya da damar yolu ile beslenme,
• Ameliyat ile iltihapların temizlenmesi.
• Alternatif Yöntemler
• İlaçlar dışında bazı bitkisel takviyeler de bağırsak iltihabı tedavisinde etkili olabilmektedir. Fakat alternatif tedavi yöntemleri doktora danışılmadan kesinlikle kullanılmamalıdır. Eğer doktor uygun görürse, yine onun tavsiye ettiği dozlarda kullanmak en sağlıklısı olacaktır. Fakat eğer doktor uygun görmediyse de kullanmamak gerekir.

Bağırsak iltihabı tedavisinde kullanılacak olan alternatif yöntemler şu şekildedir;

• Probiyotikler,
• Balık yağı,
• Aleo vera,
• Zerdeçal,
• Akupunktur,
• Prebiyotikler (bitkilerde doğal olarak bulunur özellikle de enginarda).
• Alınacak Önlemler
• Bağırsak iltihabını önlemek ya da zaten bağırsak iltihabı durumu var ise bu hastalığın etkilerini azaltmak için alınacak olan önlemler şu şekilde olabilir;

• Diyet, sağlıklı ve dengeli beslenme,
• Süt ve süt ürünleri tüketimine limit getirmek,
• Taze meyve ve sebze ile tam tahılları tüketirken dikkatli olmak. Sebzeleri buharda pişirerek tüketmeye özen göstermek,
• Düşük yağlı gıdalar tüketmek, margarin, tereyağı, krem soslar ve kızarmış yiyeceklerden uzak durmak,
• Gaz oluşumuna sebep olan, brokoli, lahana, karnabahar, fındık, mısır, patlamış mısır ve çekirdek tüketimine sınırlandırma getirmek,
• Baharatlı yiyeceklerden uzak durmak, çok fazla miktarda alkol ve kafein tüketmekten kaçınmak,
• Gün içinde sık sık fakat küçük öğünler tüketmek,
• Bol miktarda sıvı tüketmek,
• Alkolden ve gazlı içeceklerden uzak durmak,
• Multivitamin takviyesi almak,
• Kilo kontrolü sağlamak ve diyetisyene danışmak,
• Sigara kullanmamak,
• Stresten uzak durmak,
• Düzenli olarak egzersiz yapmak,
• Düzenli olarak nefes egzersizleri yapmak,
• Biofeedback.